“Taak van de kerk is de buitenwereld erbij te betrekken”
Ds. Ingrid de Zwart nam op 20 juni afscheid als predikante van de Protestantse gemeente Deventer. Na dertien jaar verliet ze haar geliefde monumentale Lebuinuskerk in het historische stadscentrum.
door Leo Polhuys, Deventer
Voor haar komst naar de Koekstad was dominee De Zwart docente praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit in haar geboorteplaats Amsterdam. Oorspronkelijk komt ze uit het onderwijs. Pas op latere leeftijd maakte zij de overstap naar theologie.
Hoe zag de kerk eruit toen je intrede deed?
“Toen ik kwam, had de Protestantse Gemeente Deventer nog drie kerken. Naast de Lebuinuskerk waren dat de Open Hof en het wijkgebouw Van Vlotenlaan. Beide gebouwen zijn inmiddels afgestoten. In 2012 zijn we samengevoegd en we kerken nu in één gebouw, de Lebuinuskerk.”
Hoe staat het nu met de gemeente?
“De fusie heeft destijds voor veel onrust gezorgd, maar bracht ook nieuw leven. Landelijk gezien trekken centraal gelegen stadskerken met een duidelijke identiteit en een mooi gebouw jonge gezinnen. Dat is ook in Deventer het geval. De laatste jaren zien we dat gezinnen uit het Westen van het land deze kant op komen en in Deventer een woning zoeken. Ze zijn bereid zich in te zetten voor de geloofsgemeenschap waar ze lid van zijn. Dat heeft positieve gevolgen voor het aantal ambtsdragers maar ook voor bijvoorbeeld het aantal kinderen. Het kinderkoor onder leiding van onze cantor-organist Kirstin Gramlich telt maar liefst achttien leden. De nieuwkomers brengen ook een andere cultuur met zich mee. Ze willen kort en zakelijk vergaderen, geen uren bij elkaar zitten maar doorpakken. Je ziet ook dat functies niet meer jarenlang door dezelfde personen worden vervuld. Dertig jaar lid van de kerkenraad – dat is echt niet meer van deze tijd. Oude overlegstructuren worden overboord gegooid.”
Heeft de samenvoeging ook persoonlijke gevolgen gehad?
“Ik hoefde veel minder te rouleren bij bijvoorbeeld preekbeurten. Bovendien is mijn wijk veel groter geworden dan voorheen. Zo ben ik wijkpredikante van onder meer Steenenkamer, een buurtschapje in de gemeente Voorst aan de overzijde van de IJssel en van De Worp, die ook aan de overkant van de rivier ligt.”
Ergens spijt van?
“Nee, wel teleurstellingen meegemaakt. Alleen al het feit dat er mensen zijn overleden door corona en dat ik ingepakt als een soort maanmannetje op ziekenbezoek kon.”
Hoogtepunten?
“De samenvoeging van onze drie kerken in 2012 en het aansteken van de Paaskaars tijdens Pasen 2021. Er kwamen maar liefst honderd vijftig mensen die allemaal een kaarsje aanstaken en die van mij persoonlijk de zegen kregen. Voor mij een emotioneel moment ondanks corona. Het voelde eigenlijk al als mijn afscheid. Een ander positief punt van de afgelopen tijd is het extra avondgebed met Bijbellezen. Ik ben ook trots op de enorme inzet van de vele vrijwilligers in onze kerk. Een mooi voorbeeld is de regenboog die sinds een tijdje n de kerk staat opgesteld en waarop iedereen een signaal van hoop mocht plakken. Bijvoorbeeld een tekst. De boog is door jonge vrijwilligers in elkaar gezet.”
Hoe ziet de kerk er over tien jaar uit?
“De kerk zal zeker blijven bestaan en heeft als belangrijke taak om de buitenwereld bij haar werk te betrekken. Een goed voorbeeld was de actie van de Lebuinuskerk om in het begin van de pandemie ondernemers in de binnenstad die door corona waren getroffen, een bloemetje te bezorgen. Een bemoediging voor de ondernemers. Verder denk ik dat de kerk actief de samenwerking moet opzoeken met andere geloofsgemeenschappen. Wij hebben daar al ervaring mee. De jaarlijkse optocht met Palmzondag, samen met de Rooms Katholieke kerk, de Russisch Orthodoxe kerk en de Remonstrantse/Doopsgezinde kerk, de zogenaamde stadshartkerken, is altijd – alleen niet tijdens corona – een hoogtepunt. Tijdens deze tocht door de binnenstad is een belangrijke rol weggelegd voor kinderen. Omdat de Lebuinuskerk een monument is, komen er altijd veel toeristen binnenlopen. Zo ontstaat al snel de mogelijkheid tot een gesprekje. Toeristen doen ook regelmatig spontaan mee aan een gebedsbijeenkomst en drinken daarna koffie.”
Komt er een opvolger?
“Ja, mijn werk wordt voortgezet. Ik was overigens niet de enige predikant in de Lebuinuskerk. Ik deed mijn werk samen met collega ds. Saar Hoogendijk. Een heel verschil met de situatie waarin mijn echtgenoot Kees Bochanen verkeert. Hij is predikant in de Protestantse gemeente in Dieren en is ook in juni met emeritaat gegaan. Maar zijn werk wordt niet voortgezet omdat er geen geld meer is voor een nieuwe predikant. Opvallend detail is overigens dat Kees’ tweelingbroer Peter eveneens dominee was en óók met een predikante is getrouwd, Aniet van Amstel. Ook zij hebben in juni afscheid genomen van hun kerkelijke gemeente in Dinxperlo.”
Dit is een van de artikelen uit de speciale Inspiratiekrant voor de Startzondag.